a. Tiếng
nói: tiếng nói nhỏ, thều thào không ra hơi: hư chứng; nói sảng: thực chứng; mê
sảng nói nhiều là thực nhiệt; nói ngọng do phong đàm, trúng phong ; nói một
mình là tâm thần hư.
b. Tiếng thở:
thở to là thực chứng hay gặp ở các bệnh cấp tính; thở nhỏ, ngắn, gấp, nông là
hư chứng.
c. Tiếng ho:
ho có đờm là thấu, ho không đờm là khái, ho khan là bệnh nội thương, phế âm hư.
Bệnh cấp mà khản tiếng do phế thực nhiệt, ho lâu ngày mà
khản tiếng là phế âm hư. Ho, hắt hơi, sổ mũi, là do cảm mạo phong hàn. Ho từng
cơn, nôn mửa là ho gà.
d. Nấc: nấc
liên tục, tiếng to, có sức là do nhiệt, nấc yếu đứt quãng do hư hàn.
Nấc là do vị khí nghịch lên do ăn uống, cảm mạo phong hàn
tự nhiên sẽ khỏi, nhưng ở người bệnh lâu ngày vị khí yếu, thấy hiện tượng nấc cần
chú ý đến bệnh tình có thể trở thành nguy kịch.
1.2.2. Ngửi mùi vị
Mùi của người bệnh ở mũi, mồm, phân, nước tiểu có thể
giúp người thầy thuốc phân biệt tình trạng hư, thực, hàn, nhiệt của bệnh.
- Phân tanh
hôi loãng do tỳ hư.
- Nước tiểu
khai đục do thấp nhiệt.
- Đại tiện
phân chua, thối do tích nhiệt, thực tích...
